Η Είδηση
Τον τελευταίο καιρό πλατφόρμες όπως το “ArtStation” που φιλοξενούν online portfolio καλλιτεχνών, εμφάνιζαν αρκετές εικόνες που είχαν δημιουργηθεί από κάποιο AI εργαλείο. Πολλοί καλλιτέχνες διαφωνούν με την αποδοχή ΑΙ εικόνων σε αντίστοιχες πλατφόρμες καθώς δεν θεωρούν την ΑΙ τέχνη πραγματική τέχνη και υποστηρίζουν πως έτσι υποβαθμίζεται και υποτιμάται η δική τους δουλειά.
Στα πλαίσια αυτής της δυσανασχέτησης, τις τελευταίες μέρες ξεκίνησε μία διαμαρτυρία στην δημοφιλή πλατφόρμα ArtStation και σύντομα επεκτάθηκε και σε άλλες πλατφόρμες και social media. Καλλιτέχνες άρχισαν να γεμίζουν το portfolio τους με εικόνες που αναγράφουν “NO TO AI ART” (Όχι στην ΑΙ τεχνη).
Η ιδέα ξεκίνησε από τους χρήστες Imogene Chayes και Nicholas Kole και σήμερα μπορούμε να δούμε την κεντρική σελίδα του ArtStation γεμάτη με εικόνες διαμαρτυρίας και το hashtag #notoaiart να γίνεται πιο δημοφιλές στα social media.
Παρά τις αντιδράσεις, η πλατφόρμα ArtStation δήλωσε πως δεν θα σταματήσει να δέχεται ΑΙ εικόνες καθώς η χρήση ΑΙ εργαλείων για την δημιουργία εικόνων δεν παραβιάζει τους όρους χρήσης τους. Για να ξεκαθαρίσει το τοπίο δημοσίευσε ένα σχετικό FAQ.
Επιπλέον, σαν μέτρο στήριξης των καλλιτεχνών εισήγαγε νέα tags όπως το ΝοΑΙ και το το CreatedWithAI.
Οι καλλιτέχνες που δεν θέλουν τα έργα τους να χρησιμοποιηθούν για την εκπαίδευση κάποιου ΑΙ μοντέλου θα μπορούν να χρησιμοποιούν το tag ΝοΑΙ στις εικόνες τους. Σύμφωνα με τους ανανεωμένους όρους χρήσης του ArtStation, η χρήση εικόνων με το tag NoAI για την εκπαίδευση ΑΙ μοντέλων απαγορεύεται, προστατεύοντας έτσι τα πνευματικά δικαιώματα των χρηστών.
Αξίζει να σημειωθεί πως πλατφόρμες όπως το Shutterstock και το Getty έχουν απαγορεύσει την μεταφόρτωση ΑΙ εικόνων καθώς δεν είναι ξεκάθαρο αν παραβιάζονται πνευματικά δικαιώματα.
Μπορεί η διαμαρτυρία να ξεκίνησε με αφορμή την ανάρτηση ΑΙ εικόνων σε μία πλατφόρμα με εικόνες καλλιτεχνών, όμως το #notoaiart έχει πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις και χρησιμοποιείται για να εκφραστεί η γενικότερη εναντίωση στην δημιουργία εικόνων με ΑΙ.
“Οι ΑΙ εικόνες δεν είναι τέχνη. Οι ΑΙ εικόνες βλάπτουν τους καλλιτέχνες. Οι ΑΙ εικόνες είναι κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας.”
Αυτές είναι μερικές από τις πιο δημοφιλείς δηλώσεις που μπορούμε να βρούμε αναζητώντας το hashtag #notoaiart.
Η Άποψη μου
Προσωπικά θεωρώ την γενικευμένη στάση απέναντι στην ΑΙ τέχνη αναχρονιστική και εφάμιλλη με την τυφλή εναντίωση σε οποιαδήποτε τεχνολογική εξέλιξη όπως την χρήση του 5G.
Πρόκειται για μία πολύ νέα τεχνολογία που έχει σαφώς πολύ χώρο για συζήτηση, κριτική και βελτίωση. Όπως πρέπει να γίνεται με κάθε νέα τεχνολογία, πρέπει να μελετήσουμε προσεκτικά τα οφέλη και να περιορίσουμε τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις. Η πόλωση προς οποιαδήποτε κατεύθυνση δεν θα ωφελήσει κανέναν.
Το ΑΙ θα Κλέψει την Δουλειά των Καλλιτεχνών
Ο φόβος πως η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει τους ανθρώπους είναι γενικότερος σε όλους του κλάδους. Μέχρι πρόσφατα, δημιουργικά επαγγέλματα όπως αυτά των σχεδιαστών και των ζωγράφων ίσως θεωρούνταν πιο ασφαλή καθώς το ΑΙ δεν είχε αναπτυχθεί επαρκώς σε αυτή την κατεύθυνση. Μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα όμως είδαμε το ΑΙ να επεκτείνεται με ταχύτατους ρυθμούς στον χώρο της τέχνης. Αυτό πυροδότησε φόβους και ανησυχίες και στον καλλιτεχνικό χώρο.
Η τεχνητή νοημοσύνη σίγουρα θα μεταμορφώσει ριζικά πολλούς κλάδους εργασίας και ίσως μελλοντικά κάποιες δουλειές να αντικατασταθούν εντελώς. Όμως αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να εναντιωνόμαστε στην πρόοδο της τεχνολογίας. Το πως ενσωματώνονται οι νέες τεχνολογίες στις εταιρείες είναι ένα πολύ μεγαλύτερο θέμα συζήτησης.
Το ότι πολλές εταιρείες θα επικεντρωθούν στο κέρδος με κάθε κόστος είναι σαφώς σημαντικό και υπαρκτό πρόβλημα, όμως δεν εξυπηρετεί την παρούσα συζήτηση.
Τα εργαλεία ΑΙ μπορούν να βοηθήσουν κάποιον με μηδενικές ικανότητες ζωγραφικής να δημιουργήσει μία εντυπωσιακή εικόνα με μία απλή περιγραφή κειμένου. Όμως αυτή δεν είναι η αποκλειστική χρήση αυτών των εργαλείων.
Οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μπορούν να επωφεληθούν από τα ΑΙ εργαλεία και να επιταχύνουν ή να βελτιώσουν τον τρόπο που δουλεύουν. Οι καλλιτέχνες συχνά αναζητούν εικόνες αναφοράς προκειμένου να εμπνευστούν για μία πόζα ή μία κίνηση στο έργο τους. Αυτή τη δουλειά μπορεί να την κάνει πολύ πιο εξατομικευμένα μία ΑΙ εφαρμογή. Μία ΑΙ εικόνα μπορεί να λειτουργήσει σαν αναφορα – σαν σημείο εκκίνησης για την δημιουργία ενός καλλιτέχνη. Μπορεί να αποτελέσει ακόμα και έμπνευση για περιπτώσεις όπου κάποιος μπορεί να δυσκολεύεται να ξεκινήσει μία δημιουργία.
Η γνώμη μου είναι πως τα ΑΙ εργαλεία δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν αντικαταστάτες ανθρώπινων δεξιοτήτων, αλλά σαν μία εξελιγμένη βοήθεια σε διάφορους τομείς. Όπως τα πληκτρολόγια μας βοηθούν στην συγγραφή με την αυτόματη συμπλήρωση κειμένου και την διόρθωση της ορθογραφίας, έτσι βλέπω και τα συγκεκριμένα ΑΙ εργαλεία. Σαν μία αυτόματη συμπλήρωση για τα πάντα. Ένα ΑΙ σύστημα θα μπορεί, για παράδειγμα, να εμφανίζει προτεινόμενες γραμμές σχεδίου σε πραγματικό χρόνο εξοικονομώντας τον πολύτιμο χρόνο του κάθε καλλιτέχνη.
Κάποιος ίσως σκεφτεί πως μιλάω εκ του ασφαλούς εφόσον δεν είμαι καλλιτέχνης και το εισόδημα μου δεν απειλείται από αυτές τις εφαρμογές. Όμως δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα.
Με μία πρώτη σκέψη, οι προγραμματιστές φαίνεται να είναι οι τελευταίοι που κινδυνεύουν από τα ΑΙ συστήματα καθώς είναι αυτοί που γράφουν τον κώδικα και εξελίσσουν τα μοντέλα, όμως όπως είδαμε πολύ πρόσφατα τα πράγματα αλλάζουν και στον δικό μας κλάδο.
Εφαρμογές όπως το ChatGPT μπορούν να γράψουν κώδικα πολύ πιο γρήγορα και ίσως και καλύτερα από έναν άνθρωπο. Όμως δεν βλέπω αυτή την εξέλιξη σαν απειλή. Αντιθέτως, το βλέπω σαν ένα εργαλείο που μπορεί να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας συγγραφής κώδικα στο άμεσο μέλλον.
Ναι, θα αλλάξει ο τρόπος που κάνουμε τα πράγματα. Ναι, οι αλλαγές πολλές φορές μας ξεβολεύουν γιατί πρέπει να προσαρμοστούμε εκ νέου. Όμως η ικανότητα προσαρμογής μας είναι αυτό που μας κάνει να εξελισσόμαστε και να προχωράμε.
Σε Ποιον Απευθύνεται η ΑΙ Τέχνη
Σε συνέχεια της ανησυχίας πως η ΑΙ τέχνη θα βλάψει το εισόδημα των καλλιτεχνών νομίζω πως αξίζει να σκεφτούμε ποιο είναι το κοινό των ΑΙ εφαρμογών και αν ταυτίζεται με το αγοραστικό κοινό των υπηρεσιών των καλλιτεχνών.
Θα θέσω ένα προσωπικό παράδειγμα για να εξηγήσω την σκέψη μου.
Τα βίντεο που φτιάχνω στο YouTube αποτελούνται από κείμενο, γραφικά, animation, και video editing. Όλες οι παραπάνω διαδικασίες γίνονται από εμένα και απαιτούν πάρα πολύ προσωπικό χρόνο. Το YouTube αυτή τη στιγμή δεν μου προσφέρει κάποιο εισόδημα και δεν είναι η βασική μου ενασχόληση. Συνεπώς, δεν έχω την άνεση και δεν θα επιλέξω εύκολα να ξοδέψω επιπλέον χρήματα για την παραγωγή των βίντεο.
Στα περισσότερα βίντεο χρησιμοποιώ επίσης κάποια background μουσική. Η μουσική είναι το μόνο μέρος της διαδικασίας που δεν έχω καθόλου γνώσεις, οπότε θα επιλέξω κάποιο έτοιμο κομμάτι που ανήκει στο “public domain” για να μπορέσω να το χρησιμοποιήσω στα βίντεο μου.
Σε πολλά από τα τελευταία μου βίντεο, η μουσική που έχω χρησιμοποιήσει έχει φτιαχτεί με κάποιο ΑΙ εργαλείο. Θεωρώ την μουσική ένα στοιχείο που βελτιώνει την εμπειρία παρακολούθησης του βίντεο που φτιάχνω, όμως όπως ανέφερα προηγουμένως, σε αυτή τη φάση δεν θα επένδυα παραπάνω χρήματα για την αγορά ή την συγγραφή ενός νέου μουσικού κομματιού για το βίντεο μου.
Άρα, αν δεν είχα την επιλογή να χρησιμοποιήσω ένα ΑΙ εργαλείο για την δημιουργία ενός νέου κομματιού, θα κατέφευγα ξανά στο public domain. Η ΑΙ μουσική στην περίπτωση μου δεν ανταγωνίζεται έναν μουσικό. Η επιλογή του μουσικού δεν ήταν ποτέ μέρος στην εξίσωση μου.
Αντίστοιχα, κάποιος που έχει αποφασίσει να επενδύσει οικονομικά σε ένα project, θα επιλέξει τον αντίστοιχο καλλιτέχνη για την δημιουργία της μουσικής ή των γραφικών στοιχείων.
Η Τέχνη Εκφράζει Συναισθήματα. Το ΑΙ δεν Έχει Συναισθήματα
Άλλη μία θέση που αναπαράγεται συχνά είναι πως η τέχνη είναι μία δημιουργική διαδικασία που εκφράζει συναισθήματα και αυτό δεν πρόκειται να αντικατασταθεί από το ΑΙ.
Εδώ έχω ενστάσεις σε διάφορα επίπεδα. Δεν νομίζω πως η δημιουργία ΑΙ εικόνων γίνεται με σκοπό την αντικατάσταση της ανθρώπινης τέχνης. Η συζήτηση δεν βρίσκεται στο αν το ΑΙ έχει τα απαραίτητα συναισθήματα για να δημιουργήσει ένα έργο τέχνης. Το ΑΙ δεν έχει καμία πρόθεση να δημιουργήσει κανένα έργο τέχνης. Η πρόθεση, η ιδέα και τα συναισθήματα βρίσκονται στον άνθρωπο που θα περιγράψει την εικόνα που θέλει να κατασκευάσει.
Προσωπικά βρίσκω δημιουργική ακόμα και την διαδικασία συγγραφής της κατάλληλης φράσης που θα δώσει μία όμορφη ΑΙ εικόνα.
Επιπλέον, σαν “καταναλωτής” της τέχνης, αν μία εικόνα καταφέρει να μου δημιουργήσει συναισθήματα, δεν με απασχολεί αν έχει δημιουργηθεί από το χέρι ενός καλλιτέχνη ή από την πρόταση ενός ανθρώπου πίσω από ένα ΑΙ εργαλείο.
Τεχνοφοβία και Άγνοια
Σε αυτό το σημείο θέλω να τονίσω πως η πόλωση σε αυτό το ζήτημα προέρχεται σε ένα βαθμό από την άγνοια και μπορεί να οδηγήσει στην ενίσχυση της τεχνοφοβίας.
Τις τελευταίες μέρες παρατηρήθηκε πως πολλοί χρήστες που συμμετείχαν στις διαμαρτυρίες ενάντια στην ΑΙ τέχνη δεν ξέρουν πως λειτουργούν τα ΑΙ μοντέλα.
Κυκλοφορεί η εσφαλμένη πεποίθηση πως οι ΑΙ εφαρμογές “τραβάνε” κάθε φορά δεδομένα από το ArtStation και αντίστοιχες πλατφόρμες για να αντιγράψουν τις εικόνες και να φτιάξουν ΑΙ εικόνες. Ως αποτέλεσμα, κάποιοι χρήστες γέμισαν το portfolio τους με εικόνες διαμαρτυρίας για να “χαλάσουν” τα ΑΙ μοντέλα, εφόσον δεν θα μπορούσαν να αντλήσουν πλέον “σωστά” δεδομένα.
Τα ΑΙ μοντέλα δεν είναι μία google αναζήτηση. H εκπαίδευση των μοντέλων είναι μία πολύ χρονοβόρα διαδικασία και γίνεται μία φορά σε συγκεκριμένα σετ δεδομένων. Έπειτα κατα καιρούς μπορεί να υπάρχουν νέες εκδόσεις των μοντέλων όπου μπορεί να έχει γίνει εκ νέου εκπαίδευση σε νέα δεδομένα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πλησιάζει στην λογική της άντλησης εικόνων σε πραγματικό χρόνο.
Ακόμα και στην περίπτωση που κάποιος ήθελε να αντλήσει νέες εικόνες που είναι αναρτημένες δημόσια στο ArtStation, μπορεί να γίνει πολύ εύκολα ένα ξεσκαρτάρισμα που θα αφαιρέσει όλες τις εικόνες με το “no to AI Art”. Συνεπώς, οι ενέργειες με αυτό το κίνητρο δεν έχουν καμία σημασία.
Πνευματικά Δικαιώματα
Ποια Είναι η Κατάσταση
Το πιο σημαντικό ζήτημα στην συζήτηση γύρω από τις ΑΙ εικόνες είναι αυτό των πνευματικών δικαιωμάτων. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχει μια ξεκάθαρη απάντηση. Πρόκειται για έναν πολύ καινούργιο κλάδο και συνεπώς δεν υπάρχει νομοθεσία που να καλύπτει αυτές τις περιπτώσεις. Επιπλέον, η δημιουργία κανόνων για την πνευματική ιδιοκτησία σε σχέση με τις ΑΙ εικόνες δεν θα είναι καθόλου εύκολη διαδικασία.
Τα μοντέλα δημιουργίας ΑΙ εικόνων εκπαιδεύονται με δεδομένα από ζευγάρια εικόνων με την αντίστοιχη περιγραφή και “μαθαίνουν” να αναγνωρίζουν τα μοτίβα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των εικόνων και την συσχέτιση αυτών με την λεκτική περιγραφή.
Οι ΑΙ εικόνες έχουν κατακριθεί για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και για έλλειψη δημιουργικότητας καθώς μαθαίνουν βλέποντας εικόνες άλλων δημιουργών. Η διαδικασία αυτή όμως μπορεί να παρομοιαστεί με τον τρόπο που μαθαίνουν οι άνθρωποι. Και εμείς μαθαίνουμε και μπορούμε να επηρεαστούμε από το στυλ κάποιου άλλου δημιουργού. Όμως δεν είναι κάθε επηρεασμένο έργο κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Ή αντίστοιχα, και ένας άνθρωπος μπορεί να αντιγράψει ένα έργο κάποιου άλλου καλλιτέχνη το οποίο θα ήταν κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, ασχέτως αν δεν έγινε χρήση ΑΙ εργαλείων.
Γιατί λοιπόν υπάρχει πρόβλημα με τα ΑΙ εργαλεία; Παίζει ρόλο η ταχύτητα και η ευκολία της δημιουργίας; Δεν έχω ξεκάθαρη απάντηση, αλλά ίσως όντως παίζει ρόλο.
Υπάρχει όντως ανοιχτό ζήτημα με την πνευματική ιδιοκτησία. Και το μεγάλο θέμα των καλλιτεχνών είναι πως τα έργα τους μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί για την εκπαίδευση ενός ΑΙ μοντέλου χωρίς να ερωτηθούν ή να δώσουν την άδεια τους. Από την άλλη όμως ένας άνθρωπος που μαζεύει δημόσια έργα καλλιτεχνών και μαθαίνει από το στυλ τους δεν χρειάζεται να ζητήσει κάποια επιπλέον άδεια.
Σίγουρα δεν είναι ένα απλό ζήτημα.
Τι Μπορεί να Γίνει
Πρέπει λοιπόν να απαγορέψουμε την δημιουργία ΑΙ εικόνων;
Κατά τη γνώμη μου, σίγουρα όχι. Δεν πρέπει να επιβραδύνουμε την ανάπτυξη ενός ανερχόμενου επιστημονικού πεδίου από φόβο και προσωπικές μας αντικρούσεις. Το ερευνητικό κομμάτι είναι καλό να αναπτύσσεται με διαφάνεια και να είναι και οι δύο πλευρές ανοιχτές σε συζητήσεις.
Η εμπορική χρήση των μοντέλων μπορεί να εξεταστεί σε μεγαλύτερο βάθος και με μεγαλύτερη αυστηρότητα καθώς εμπλέκεται οικονομικό κίνητρο.
Επιπλέον, κινήσεις όπως το NoAI tag και ανανεωμένοι όροι χρήσης όπως στην περίπτωση του ArtStation νομίζω πως βρίσκονται στην σωστή κατεύθυνση και μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στο πρόβλημα.
Αν η χρήση των tags και οι όροι χρήσης λαμβάνονται υπόψη κατά την συλλογή των δεδομένων, τότε θα προστατεύονται τα έργα των καλλιτεχνών που δεν θέλουν να συμπεριλαμβάνονται στην εκπαίδευση αντίστοιχων μοντέλων.
